Tính đến cuối năm 2019, toàn tỉnh có 25.807 hộ nghèo, chiếm tỷ lệ 7,04% tổng số hộ dân trên địa bàn tỉnh. Trong đó hộ nghèo DTTS là 22.378 hộ, chiếm tỷ lệ 86,71% tổng số hộ nghèo. Tổng số hộ cận nghèo 36.988 hộ, chiếm tỷ lệ 10,09% tổng số hộ dân. Số hộ cận nghèo DTTS là 28.986 hộ, chiếm tỷ lệ 78,37% tổng số hộ cận nghèo; Có 64 xã thụ hưởng Chương trình 135 trong đó có 60 xã ĐBKK, 4 xã biên giới và 197 thôn, làng ĐBKK khu vực II. Số hộ các xã ĐBKK thuộc CT 135 là 118.202 hộ, tỷ lệ hộ nghèo 16,0 %.
Năm 2020, căn cứ Quyết định số 1706/QĐ-TTg ngày 29/11/2019 của Thủ tướng Chính phủ về việc giao dự toán ngân sách nhà nước năm 2020; Quyết định 2503/QĐ-BTC ngày 29/11/2019 của Bộ Tài Chính về việc giao dự toán thu, chi ngân sách năm 2020. Ủy ban nhân dân tỉnh phê duyệt Quyết định số 765/QĐ-UBND ngày 13/12/2019 về việc giao kế hoạch vốn đầu tư phát triển nguồn ngân sách nhà nước năm 2020; Quyết định số 84/QĐ-UBND ngày 03/3/2020 về giao kế hoạch vốn sự nghiệp thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia năm 2020; Quyết định 601/QĐ-UBND về việc phân bổ bổ sung kinh phí Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững năm 2020.
Trên cơ sở đó, Ban Dân tộc phối hợp cùng với các sở: Kế hoạch và Đầu tư, Tài Chính, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Lao động - Thương binh và xã hội để tham mưu cho UBND tỉnh về việc phân bổ vốn Chương trình 135 năm 2020.
Ban Dân tộc đã ban hành văn bản số 92/BDT-CSKH ngày 14/2/2020 về thực hiện Chương trình 135 năm 2020 hướng dẫn UBND các huyện, thị xã triển khai thực hiện các tiểu dự án của Chương trình 135 thuộc Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững năm 2020. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã ban hành Văn bản số 721/SNNPTNT-CCPTNT ngày 27/3/2020 về việc hướng dẫn thực hiện Dự án hỗ trợ phát triển sản xuất, đa dạng hóa sinh kế thuộc Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững năm 2020 và Văn bản số 3143/SNNPTNT-CCPTNT ngày 12/11/2020 về việc V/v hướng dẫn thực hiện Dự án hỗ trợ phát triển sản xuất, đa dạng hóa sinh kế thuộc Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững, nguồn vốn bổ sung năm 2020.
Số xã làm chủ đầu tư năm 2020: Về dự án hỗ trợ phát triển sản xuất 64 xã/64 xã và số xã làm chủ đầu tư về dự án đầu tư cơ sở hạ tầng là 64 xã/ 64 xã (năm 2020, thực hiện Nghị quyết 859/NQ-UBTVQH14, ngày 10/01/2020 có 02 xã khu vực III sáp nhập là xã Chư Jôr và xã Chư Đang Ya của huyện Chư Păh), từ 65 xã còn 64 xã thuộc diện đầu tư Chương trình.
Thực hiện phân bổ vốn theo tiêu chí cụ thể xã đặc biệt khó khăn theo hệ số 0,8; 1 và 1,2 theo Nghị quyết của Hội đồng nhân dân tỉnh. Việc phân bổ vốn theo nguyên tắc dân chủ công khai và có sự tham gia của cộng đồng.
Ban Giám sát xã, cộng đồng: Tất cả các xã thực hiện Chương trình 135 đều thành lập Ban giám sát xã, đại diện cho nhân dân giám sát việc thực hiện các dự án, chính sách thuộc Chương trình 135 trên địa bàn xã. Tuy nhiên, hoạt động của một số Ban giám sát xã còn nhiều yếu kém do hạn chế về năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cũng như kinh nghiệm về giám sát.
Cơ chế quản lý, khai thác công trình sau khi hoàn thành đưa vào sử dụng đã phát huy tốt, người dân đã biết quản lý sử dụng hiệu quả các công trình như đường giao thông, nhà sinh hoạt cộng đồng.
Công tác tuyên truyền về Chương trình 135: Trong năm qua, công tác truyền thông về Chương trình đã được thực hiện ở tất cả các cấp, ngành và đoàn thể với nhiều hình thức khác nhau như: tập huấn, lồng ghép vào các hoạt động các Hội, đoàn thể, tuyên truyền bằng tiếng dân tộc thiểu số trên các phương tiện thông tin đại chúng như Đài Phát thanh và Truyền hình tỉnh, hệ thống truyền thanh của các xã ĐBKK về nội dung, mục tiêu và các hoạt động của Chương trình 135. Số công trình được gắn biển ghi tên đạt 80% tổng số công trình thuộc Chương trình 135.
Kết quả thực hiện Chương trình 135:
1. Dự án hỗ trợ phát triển sản xuất:
- Vốn kế hoạch giao năm 2020 là: 34.278 triệu đồng; trong đó:
+ Ngân sách trung ương bố trí: 31.162 triệu đồng;
+ Ngân sách địa phương bố trí: 3.116 triệu đồng.
Cụ thể:
+ Tổng kinh phí kế hoạch giao theo Quyết định số 84/QĐ-UBND ngày 03/3/2020 của UBND tỉnh Gia Lai: 29.452 triệu đồng, trong đó: Ngân sách trung ương: 26.775 triệu đồng; Ngân sách địa phương bố trí: 2.677 triệu đồng.
Số hộ hưởng lợi: 3.382 hộ (trong đó: 2.245 hộ nghèo, 885 hộ cận nghèo, 1.552 hộ mới thoát nghèo).
UBND các xã, thị trấn đã triển khai hỗ trợ cho các đối tượng thụ hưởng trên địa bàn 14 huyện, bao gồm các hạng mục: giống cây trồng các loại; bò giống; phân bón các loại và các hạng mục khác: dê giống, heo giống, thuốc BVTV, máy cắt cỏ, dụng cụ làm chuồng bò, thức ăn cho bò, máy phun thuốc sâu..., thực hiện đạt 100% KH, kết quả giải ngân đạt trên 90% KH, ước cuối năm giải ngân đạt 100% KH.
+ Tổng kinh phí theo kế hoạch theo Quyết định số 601/QĐ-UBND ngày 05/11/2020 của UBND tỉnh Gia Lai: 4.826 triệu đồng, trong đó: Ngân sách trung ương: 4.387 triệu đồng; Ngân sách địa phương: 439 triệu đồng.
Đối với các xã, thôn, làng đã hoàn thành mục tiêu Chương trình 135: Hiện nay, UBND huyện, thị xã đang triển khai thực hiện, ước cuối năm giải ngân đạt 100% KH.
* Đánh giá tình hình thực hiện dự án:
Người dân vùng đặc biệt khó khăn rất phấn khởi vào sự đầu tư của nhà nước và giúp các hộ đồng bào nghèo có cơ hội phát triển sản xuất, chăn nuôi để tăng thu nhập, cải thiện đời sống; tạo điều kiện phát triển sản xuất, cải thiện đời sống, từng bước vươn lên thoát nghèo; góp phần ổn định trật tự, phát triển kinh tế, xã hội ở địa phương.
2. Kết quả thực hiện Dự án phát triển cơ sở hạ tầng:
2.1 Hỗ trợ phát triển cơ sở hạ tầng:
- Vốn kế hoạch năm 2020: 121.800 triệu đồng; Trong đó:
+ Vốn Ngân sách TW: 110.727 triệu đồng;
+ Vốn đối ứng của tỉnh: 11.073 triệu đồng;
Ngoài ra còn có vốn huy động dân đóng góp: 2.343 triệu đồng.
Nguồn vốn này được phân bổ cho: 65 xã ĐBKK và 238 thôn, làng ĐBKK; cụ thể:
+ Đầu tư các xã ĐBKK là: 69.440 triệu đồng, trong đó NSTW: 63.127 triệu; NSĐP: 6.313 triệu đồng.
+ Đầu tư cho các thôn, làng ĐBKK là: 52.360 triệu đồng, trong đó NSTW: 47.600 triệu đồng; NSĐP: 4.760 triệu đồng.
- Kết quả thực hiện:
Thực hiện đầu tư 233 công trình, trong đó: Giao thông 192 CT; Nhà sinh hoạt cộng đồng, nhà văn hóa 23 CT; Công trình giáo dục 10 CT; Nước sinh hoạt 07 CT công trình, Công trình điện 01 CT. Hiện đã có 168 CT đã thi công xong, nghiệm thu và đưa vào sử dụng, hiện còn 65 CT đang triển khai thi công, ước cuối năm đạt 100% (các công trình phân bổ vốn theo Quyết định số 31/2020/QĐ-TTg)
* Đánh giá tình hình thực hiện Tiểu Dự án: Các hạng mục công trình đầu tư theo đúng nhu cầu, nguyện vọng của người dân; ưu tiên đầu tư các công trình có tác động trực tiếp đến phát triển sản xuất, phục vụ đời sống như: Trường học, đường giao thông, thủy lợi… góp phần phục vụ nhu cầu sinh hoạt, phát triển sản xuất cho người dân. Trong quá trình thi công có sự tham gia giám sát của người dân thông qua Ban Giám sát đầu tư cộng đồng xã; công trình thi công đúng theo hồ sơ thiết kế được duyệt, đảm bảo chất lượng nên khi công trình hoàn thành đưa vào sử dụng đã phát huy tác dụng tốt và mang lại hiệu quả thiết thực, đáp ứng yêu cầu.
2.2. Duy tu bảo dưỡng các xã ĐBKK:
- Vốn kế hoạch năm 2020: 8.999 triệu đồng; trong đó:
+ Vốn Ngân sách TW: 8.181 triệu đồng;
+ Vốn đối ứng của tỉnh: 818 triệu đồng.
- Kết quả thực hiện:
Thực hiện duy tu, sửa chữa 54 công trình, trong đó: Giao thông 36 CT; Nhà sinh hoạt cộng đồng, nhà văn hóa 10 CT; Công trình giáo dục 05 CT; Nước sinh hoạt 03 CT công trình. Hiện đã có 50 CT đã thi công xong, nghiệm thu và đưa vào sử dụng, hiện còn 04 CT đang triển khai thi công, ước cuối năm đạt 100% (các công trình phân bổ vốn theo Quyết định số 31/2020/QĐ-TTg)
Đánh giá tình hình thực hiện Tiểu Dự án: Các hạng mục công trình được duy tu, bảo dưỡng sau đầu tư được thực hiện theo đúng nhu cầu, nguyện vọng của nhân dân; ưu tiên bảo dưỡng các công trình có ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất, đời sống của người dân; đã kịp thời khắc phục, sửa chữa những hư hỏng của những công trình cơ sở hạ tầng đã được đầu tư trên địa bàn, nhằm tăng cường sự bền vững và thời gian sử dụng lâu dài công trình.
3. Kết quả thực hiện dự án Nâng cao năng lực cộng đồng và cán bộ cơ sở các xã, thôn ĐBKK:
- Vốn phân kế hoạch năm 2020 là: 6.299 triệu đồng; trong đó:
+ Vốn Ngân sách TW: 5.726 triệu đồng;
+Vốn đối ứng của tỉnh: 573 triệu đồng.
Cụ thể:
+ Hoạt động nâng cao năng lực do cấp tỉnh thực hiện là: 2.123 triệu đồng;
+ Hoạt động nâng cao năng lực do cấp huyện thực hiện là: 4.176 triệu đồng.
- Kết quả thực hiện:
+ Đối với cấp tỉnh: UBND tỉnh đã phê duyệt kế hoạch tập huấn nâng cao năng lực cho cộng đồng và cán bộ cơ sở năm 2020
(13 lớp tập huấn và 03 đợt đi tham quan học tập kinh nghiệm ngoài tỉnh). Hiện Ban đã tổ chức xong 04/13 lớp tập huấn nâng cao năng lực cho cộng đồng và cán bộ cơ sở thuộc Chương trình 135 năm 2020 và 03 đợt đi tham quan mô hình, học tập chia sẻ kinh nghiệm ở các tỉnh thực hiện Chương trình 135. Dự kiến cuối năm đạt 100 % KH.
+ Đối với cấp huyện: 12/14 huyện đã tổ chức xong tập huấn, ước cuối năm đạt 100% KH.
* Đánh giá tình hình thực hiện Tiểu Dự án: Giúp cộng đồng dân cư và cán bộ cơ sở nắm bắt được các kiến thức cần thiết, bổ ích về chủ trương chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; là cơ sở để cán bộ cơ sở và cộng đồng phát huy hơn nữa vai trò, trách nhiệm của mình trong công tác tuyên truyền, vận động nhân dân trên địa bàn chấp hành tốt chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và thực hiện có hiệu quả Chương trình 135 giai đoạn 2016 - 2020. Đồng thời, giúp cho cán bộ, nhân dân biết vận dụng các kiến thức đã được tập huấn như kỹ thuật chăn nuôi, trồng trọt để áp dụng vào sản xuất tại địa phương. Tuy nhiên, do diễn biến phức tạp của đại dịch Covid -19, kết quả giải ngân nguồn vốn còn chậm so với kế hoạch.
Kết quả thực hiện Chương trình 135 tác động lớn đến vùng đồng bào dân tộc thiểu số cả về đời sống vật chất và tinh thần. Chương trình đã hòa nhịp cùng với các chính sách của Đảng và Nhà nước về phát triển kinh tế-xã hội trên địa bàn tỉnh đã mang lại hiệu quả thiết thực. Cơ sở hạ tầng ở các xã ĐBKK được đặc biệt quan tâm, đến nay giao thông đi lại thuận tiện giúp cho việc lưu thông trao đổi hàng hóa, tạo điều kiện phát triển kinh tế trong vùng. Cơ sở vật chất cũng như xây mới một số trường học mẫu giáo và tiểu học đã phần nào tháo gỡ những khó khăn về lớp học, từ đó học sinh đến lớp tăng lên. Tăng thu nhập bình quân hàng năm 3 triệu đồng/năm, giảm tỷ lệ hộ nghèo bình quân ở các xã ĐBKK 3%/năm./.